Baxımsızlıq qurbanları: problem uşaq bağçalarının azlığı və alternativ xidmətlərin olmamasındadır
 
Valideynlərin lazımi nəzarəti olmadığı üçün uşaqlar tez-tez müxtəlif dərəcəli xəsarətlər alırlar. Bu yaxınlarda Fövqəladə Hallar Nazirliyi (FHN) uşaqların təhlükəsizliyi ilə əlaqədar əhaliyə müraciət etdi. Qurum uşaqlara qarşı diqqətli olmağa, onları evdə, nəqliyyat vasitələrində, sağlamlıqlarına və həyatlarına təhlükə yarada biləcək yerlərdə nəzarətsiz qoymamağa çağırdı.
 
“FHN bu mövzuda bir neçə video hazırladı və valideynlərin səhlənkarlığının qiymətinin çox ola biləcəyini unutmaması üçün onları səhifələrimizdə də yaydıq”.
 
Bunu AYNA-ya “Etibarlı gələcək” İctimai Birliyinin sədri Kəmalə Haşımova deyib: “Keçən ildən bu günə qədər valideyn nəzarətinin olmaması səbəbindən uşaqlar arasında xəsarət alma hadisəmiz olmayıb. Karantin səbəbindən bir çox valideyn ya işləmirdi, ya da evdən işləyirdi və uşaqlar nəzarət altında idi. Bu dövrdə müraciətlər, əsasən uşaqların fiziki zorakılığa məruz qalması səbəbindən oldu”.
 
“Pandemiya öncəsi dövrə gəlincə, təşkilatımızın üzvləri valideynlərin səhlənkarlığı ucbatından uşaqlarla əlaqəli tez-tez qəza, bədbəxt hadisələrlə qarşılaşırdılar. Bəzi valideynlər övladlarını evdə tək qoyub, yalnız gecə qayıdırdılar. Ancaq bir qayda olaraq, səbəb çətin sosial vəziyyət idi. Valideynlər gecə saatlarına qədər işləmək məcburiyyətində qalırdılar, amma övladlarına nəzarət edəcək kimsə yox idi. Artıq karantin bitdi, problem yenə də aktual olacaq”, - deyə ekspert bildirib.
 

Haşımovanın sözlərinə görə, bu cür işlər, ümumiyyətlə məhkəməyə çatmır, hər şey bir xəbərdarlıqla məhdudlaşır: “Valideynlərin buna görə cərimə olunduğu hallardan xəbərdar deyiləm. Ancaq cəza olmayana qədər problemin də həlli olmayacaq. Ancaq əsas odur ki, səbəbini öyrənib ailədəki vəziyyəti izləyək”.

 
Müsahibimiz qeyd edib ki, problemlərdən biri də, yer çatmadığı üçün valideynlərin övladlarını yaşadıqları yerdəki uşaq bağçalarına yerləşdirə bilməməsidir: “Qruplarda 30-40 uşaq var və bağçanın quruluşu o qədər adam üçün nəzərdə tutulmayıb. Kənd yerlərində uşaq bağçası problemi xüsusilə kəskindir, praktiki olaraq yoxdur. Bakıda işləmək və mənzil kirayəyə götürmək üçün paytaxta gələnlər, qeydiyyat və digər lazımi sənədlərin olmaması səbəbindən övladlarını təhsil müəssisələrinə - uşaq bağçalarına və məktəblərə göndərə bilmirlər. Dayə tutmağa isə çox adamın imkanı yoxdur və ümumiyyətlə, olsa belə, heç bir dayə təhsil müəssisəsini əvəz edə bilməz”.
 
Haşımovanın dediyi kimi, uşaqların bağçaya qəbulu sistemini, məktəblərə elektron qəbul sistemini sadələşdirmək lazımdır. Çünki bütün valideynlər övladlarını onlayn qeyd etməyi bilmir və ya qeydiyyat vaxtını qaçırırlar.
 
Uşaq Hüquqlarını Müdafiə Liqasının sədri Yusif Bəkirov AYNA-ya açıqlamasında, sözügedən problemin həllinin son dərəcə çətin olduğunu söyləyib: “Faciəyə səbəb olan səhlənkarlığa görə böyük məbləğdə cərimə və ya valideynləri həbsə atmağın mənası yoxdur, çünki o zaman azyaşlı uşaqlarının aqibəti necə olacaq? Valideynlər üçün normal sosial şərait yaratmaq lazımdır, onda bu cür faciəli hadisələrin sayı nəzərəçarpacaq dərəcədə azalacaq. Onu da qeyd edim ki, hazırda çox sayda ucuz bağçaya ehtiyac var”.
 
Azərbaycan Uşaqlar Birliyinin sədri Kəmalə Ağazadə də bildirib ki, valideynlərin səhlənkarlığı ucbatından uşaqlar tez-tez ağır fiziki və psixoloji travmalar alırlar: “5 saylı Xəstəxanadakı Yanıq Mərkəzinə tez-tez baş çəkirəm və orada qaynar su qazanını üstünə aşıraraq, yanıq yarası alan uşaqları görürəm. Uşaqların pəncərələrdən, balkondan yıxılması kimi hallar letal sonluqla nəticələnir, halları çox idi. Əlbəttə ki, valideynlər belə bir nəticəni istəmirdilər, amma günahkar onlardır. Özlərini qınayırlar, bütün mühit və ictimaiyyət də onları qınayır. Çox vaxt bu cür qəzalardan sonra ailələr dağılır”.
 

Onun sözlərinə görə, Fövqəladə Hallar Nazirliyindən gələn xəbərdarlıq çox vaxtında verilib: “Çünki pandemiya azalmağa başlayıb və bir çox valideyn yenidən iş yerlərinə qayıdır. Maarifləndirmə işi ciddi ararılmalıdır”.

 
“Uşaq bağçalarından əlavə, valideynlərin nəzarət altında olacağını bilərək, övladlarını ehtiyac duyduqları saatlarda orada qoya biləcəyi alternativ mərkəzlərə, alternativ xidmətlərə də ehtiyacımız var. 2019-cu ildə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyində bir tender elan edildi və bölgələrdə internat məktəblərində qalmayan uşaqlar üçün gündüz mərkəzləri yaradıldı. Ancaq pandemiya səbəbindən orada işlər dayandırıldı. Düşünürəm ki, pandemiyadan sonra bütün bu məsələlərin tədricən həll edilməsi lazım olacaq”, - deyə Ağazadə fikrini yekunlaşdırıb.

---