Karantin zamanı ixtisarların yolverilməzliyi ilə bağlı dəfələrlə edilən xəbərdarlıqlar harada qaldı?
 
Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin (ƏƏSMN) pandemiya zamanı işçilərin ixtisarının yolverilməzliyi ilə bağlı verdiyi təminata baxmayaraq, yaz aylarından bəri büdcə işçilərinin sayına dair statistikada azalma tendensiyası müşahidə olunur. Rəsmi statistikanın xülasəsinə baxanda bu tendensiyanın bir neçə aydır ki, davam etdiyi görünür.
 
Dövlət Statistika Komitəsi (DSK) keçən ilin dekabr ayında əmək bazarındakı tendensiyaları açıqladı. Bu məlumata görə, özəl sektorda muzdlu işçilərin sayı ay ərzində 1.8 % artıb, dövlət qurumları və müəssisələrində isə 0.8% azalıb.
 
Bu ilin 1 yanvar tarixinə olan ilkin məlumatlara görə, ölkədə muzdla işləyənlərin sayı 1 milyon 691,8 min nəfərdir, bu da keçən ilin əvvəlinə nisbətən 2,7% (45,2 min nəfər) çoxdur. Bu, 2000-ci illərin əvvəllərindən bəri ən yüksək göstəricidir. Hazırda iqtisadiyyatın dövlət sektorunda 910,8 min nəfər və ya 53,8% işçi əmək müqaviləsi ilə çalışır.
 
Dekabr ayında bir əvvəlki eyni aya nisbətən orta aylıq əmək haqqının miqdarı da artdı. Beləliklə, Azərbaycanda orta illik əmək haqqı 707,3 manat təşkil edib ki, bu da əvvəlki ilə nisbətən 11,4%, ötən ilin yanvar-noyabr aylarına nisbətən 0,5% çoxdur.
 

Müstəqil iqtisadçılara görə, bu tendensiya artıq karantinin ilk aylarında - işçilərin əmək haqlarının bir hissəsinin kompensasiya edilməsi proqramının həyata keçirilməsinin yeni müzakirə olunduğu aprel və may aylarında özünü büruzə verdi. Bundan istifadə etmək niyyətində olan özəl müəssisə sahibləri qeyri-leqal işçilərini qeydiyyata almağa başladılar.

 
Lakin, bir çoxları bu pulları ala bilmədi. Belə ki, hökumətin sonradan verdiyi qərarı ilə maaşların bir hissəsi üçün təzminat yalnız əvvəllər, yəni mart ayına qədər rəsmi olaraq qeydiyyatdan keçmiş işçilərə ödənilməyə başlandı.
 
Əmək müqavilələrinin sayının artmasının digər bir amili də karantin dövründə qeyri-leqal işçilərin “icaze.e-gov.az” elektron sistemində qeydiyyatdan keçə bilməmələri ilə əlaqədardır. Nəticədə işçilərə ehtiyacı olan işəgötürənlər işçilər üçün icazə almaq üçün əmək münasibətlərini rəsmiləşdirmək məcburiyyətində qaldılar. Bu, həm də məşğulluğun leqallaşdırılmasına kömək etdi.
 

Yuxarıda göstərilən şərtlər üzündən bu gün karantin dövründə muzdlu işçilərin leqallaşdırılmasında müsbət bir tendensiya müşahidə edirik. Lakin mütəxəssislərə görə, bu, qısa müddətli və qeyri-sabitdir. Bütün bu proseslər dövlət işçilərinin sayının azalmasına və əksinə özəl sektorda qeydə alınmış əmək münasibətləri sayının artmasına səbəb oldu.

 
Büdcə işçilərinin sayının azalmasına qayıdaraq, ƏƏSMN-in karantin zamanı ixtisarların yolverilməzliyi ilə bağlı dəfələrlə verdiyi açıqlamaları xatırlamamaq çətindir. Burada bildirildi ki, pandemiya zamanı müvafiq qurumlar işçilərin iş yerlərinin və maaşlarının qorunması üçün bütün tədbirləri görür. Buna əlavə olaraq, Nazirliyə görə, işəgötürənlər üzərində əmək müqavilələrinin qanunsuz ləğv edilməsinə imkan verməyən elektron nəzarət sistemi inkişaf etdirilir.
 
Digər məsələlərlə yanaşı, statistika ənənəvi olaraq maaş artımları haqqında da məlumat verir. Bu arada, eyni rəsmi statistikaya görə, cari il azalma tendensiyası ilə əlamətdar oldu. Beləliklə, ötən ilin yanvar-mart aylarında bu sosial əhəmiyyətli göstərici 744,5 manata yüksəldi, lakin son bir il ərzində vətəndaşların maaşları azaldı.
 
Ötən ilin yanvar-dekabr aylarında ölkədə orta əmək haqqı, rəsmi versiyaya görə azalaraq 707,3 manata düşdü, yanvar-mart aylarında isə 744,5 manat səviyyəsində idi. Ötən ilin birinci rübündə orta aylıq əmək haqqı əvvəlki ilə nisbətən artsa da, sonrakı doqquz ayda azaldı.

---