Osman Gündüz: “Mütəxəssislərin vaxtında lazımi addımlar atmaması məni təəccübləndirir”
 
Onlayn olaraq malların gömrük rəsmiləşdirilməsi üçün bütün prosedurları rəsmiləşdirmək mümkün olduğu “Smart customs” (“Ağıllı gömrük”) veb tətbiqi, ötən ilin sentyabrında Azərbaycan Dövlət Gömrük (DGK) Komitəsi tərəfindən təqdim edilmişdi. “Sadələşdirilmiş Bəyannamə - Elektron Ticarət” adlı yeni bir layihənin kölgə iqtisadiyyatının aradan qaldırılmasına və gömrük xidmətlərinin keyfiyyətinin yüksəldilməsinə kömək edəcəyi bildirildi. Qurum, sifariş məbləğinin yeni qanunla müəyyən edilmiş 300 dollar həddini aşmadığı təqdirdə, bütün gömrük ödənişlərinin əvvəlcədən elektron formada həyata keçirildiyindən, gömrük strukturunda fiziki olaraq iştirak etməyə ehtiyac olmadığına əmin edirdi. Bunun üçün “Smart” gömrük tətbiqetməsində şəxsi kabinet açıb, qeydiyyatdan keçirməlisiniz və bütün prosedurları onlayn aparmalısınız.
 
Layihənin təqdimatı çərçivəsində DGK Katibliyinin müdiri Anar Süleymanov iqtisadiyyatın davamlı və dinamik inkişafı, işgüzar mühitin yaxşılaşdırılması, tranzit və logistika imkanlarının genişləndirilməsi, beynəlxalq ticarətin sadələşdirilməsi və sürətləndirilməsi istiqamətində ölkə rəhbərliyi tərəfindən həyata keçirilən tədbirlər çərçivəsində gömrük sistemində islahatların aparıldığı barədə məlumat verdi. Gömrük Komitəsinin Rəqəmsallaşdırma İdarəsinin müdiri Rauf Quliyev isə bildirdi ki, bütün lazımi gömrük prosedurlarını “Smart” gömrükdən onlayn keçirəndə, sifariş edilən bağlama dərhal göstərilən ünvana çatdırılacaq.
 
Komitənin nümayəndələri yeni layihənin elektron ticarətin daha şəffaf və sürətli tətbiqinə, xidmət səviyyəsinin yüksəldilməsinə, vaxt itkisinin aradan qaldırılmasına, şəffaflığın təmin olunmasına, gömrük statistikasının sistemləşdirilməsinə və mənbələrdən səmərəli istifadə olunmasına şərait yaradacağını qeyd etdilər. Ancaq, nədənsə bu faydalı iş bir neçə gündür ki, işləmir.
 
Azərbaycan İnternet Forumunun prezidenti Osman Gündüzün AYNA-ya dediyinə görə, DGK-nın, eləcə də e.customs.gov.az portalının faydalı və vacib mənbəyi olan “Ağıllı gömrük” sisteminin işində problemlər yaranıb, sistem işləmir: “Bu, xaricdən mal sifariş edən bir çox istifadəçi üçün ciddi narazılığa və problemlərə səbəb oldu. Yük şirkətləri və xaricdəki anbarlar da çətin vəziyyətdə qaldı”.

DGK bu məsələ ilə bağlı açıqlama yayaraq mütəxəssislərin müvafiq tədbirlər gördüyünü və problemin yaxın bir neçə saat ərzində həll ediləcəyini bəyan etdi. Lakin vəziyyətin həlli təxirə salındı və bu, müəyyən suallara səbəb olur.
 
O.Gündüz deyib ki, müşahidələr və alınan məlumatlar Dövlət Gömrük Komitəsində yük şirkətlərinin çoxsaylı müraciətlərinə baxılması ilə bağlı problemlərin olduğunu göstərir: “Bundan əlavə, yük şirkətləri seqmentində sistem inteqrasiyası müstəvisində çatışmazlıqlar var, həmçinin qeydiyyat və sistemə məlumatların daxil edilməsində çətinliklər var”.
 

“Burada qeyd etmək lazımdır ki, Dövlət Gömrük Komitəsi daşıyıcılarla daha çevik və səmərəli işləmək üçün “Ağıllı gömrük” tətbiqinə başlamışdı. Əslində, sistem düzgün işləyərsə, bu, çox yaxşı bir yenilikdir. Yəni, sistem düzgün işləyirsə, bu mobil tətbiqetmədən istifadə edərək malların bəyannaməsi prosesini təşkil edə, gömrük problemlərini həll edə və digər gömrük xidmətlərini real vaxt rejimində ala bilərsiniz. Ancaq təəssüf ki, sistemə ölkənin 40-a qədər yük şirkəti qoşulandan sonra çətinliklər yarandı. Yəqin ki, sistem mənbələri yük şirkətlərindən gələn çoxsaylı müraciətləri yerinə yetirə bilmədi. Nəticədə sistem çökdü”, - ekspert bildirib.

 
Həmsöhbətimiz xatırladıb ki, oxşar problemlər bir vaxtlar Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyinin (MİDA), İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun, Xarici İşlər Nazirliyinin və digər dövlət qurumlarının elektron sistemlərinin istifadəyə verilməsi zamanı ortaya çıxmışdı: “Güman edirəm ki, mümkün problemlər barədə əvvəlcədən düşünüb stress testi və sistem resurslarını optimallaşdırmalısınız. Xüsusi mütəxəssislərin vaxtında lazımi addımları atmaması məni təəccübləndirir. Dövlət Gömrük Komitəsinin isə bir çox yük şirkətinin gözlənilən istəklərini və digər əlaqəli problemləri nəzərə alaraq, bu sahədə təcrübəsi olan səlahiyyətli dövlət strukturlarının, yük şirkətlərinin digər mütəxəssislərinin və inkişaf etdiricilərinin iştirakı ilə problemi həll etməkdən başqa yolu qalmır”.
 
Yeri gəlmişkən, oxşar problemlər “Elektron Hökumət” portalında (www.e-gov.az) yaradılan “Güzəştli Mənzil” elektron sisteminin işində də yaranırdı. Rəsmi səbəblər hamısı eynidir: Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyi və Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin təmsil etdiyi ixtisas şöbələri elektron sistemin sıradan çıxmasını portala gələnlərin çoxluğu ilə izah etdi. Vətəndaşlardan sonradan satın alma hüququ ilə kirayə mənzil proqramında iştirak üçün müraciətlərin qəbulu üçün hazırlanmış elektron sistemdəki fasilələr, platformanın istifadəyə verilməsindən dərhal sonra yaşanmışdı.

---