Sabiq deputat: “Heç bir dövlətdə ayrıca bir qurum yaradıb, onun vasitəsilə QHT-ləri maliyyələşdirmirlər”
 
Politoloq: “10 min manat qrant alırlar, 1-2 minini xərcləyirlər, yerdə qalanı ciblərinə gedir”
 
Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının bazasında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyi yaradılıb. Şuradan fərqli olaraq, Agentliyə ümumi nəzarət və rəhbərliyi Müşahidə Şurası həyata keçirəcək. Müşahidə Şurası tərəfindən təyin olunan sədr isə icraçı direksiyaya rəhbərlik edəcək.
 
Bundan sonra publik hüquqi şəxs olaraq fəaliyyət göstərəcək QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyi geniş səlahiyyətlərə malik olacaq. İctimai nəzarəti təşviq, digər dövlət qurumlarının keçirdiyi qrant layihələrinə nəzarət, regional nümayəndəliklər təsis etmək, qanunla qadağan edilməyən kənar mənbələr hesabına maliyyələşmək və s. bu qəbildəndir.
 
Qeyd edək ki, Prezident İlham Əliyev bir neçə gün öncə QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyinin Müşahidə Şurasının üzvlərini təyin edib. Dövlət qurumlarından - Prezident Administrasiyasının Qeyri-hökumət təşkilatları ilə iş və kommunikasiya şöbəsinin böyük məsləhətçisi Vüsal Quliyev, Ədliyyə Nazirliyinin Qeydiyyat və notariat baş idarəsinin rəisi İlqar Məmmədov, Maliyyə Nazirliyinin şöbə müdirinin müavini Zakir Hacıyev, qeyri-hökumət təşkilatları sektorundan isə Azay Quliyev, Azər Allahverənov, Əvəz Həsənov, Zaur İbrahimov, İsrayıl İsgəndərov, Nürəddin Mehdiyev, İlqar Orucov və Günel Səfərova Müşahidə Şurasının üzvləri təyin olunublar. Müşahidə Şurasının ilk iclasında Azay Quliyev yenidən QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyinin rəhbəri, Müşahidə Şurasının sədri, Vüsal Quliyev isə sədr müavini seçilib.
 
İqtisadçı alim, Milli Məclisin sabiq üzvü Nazim Bəydəmirli AYNA-ya açıqlamasında deyib ki, QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyindən heç bir gözləntisi yoxdur, baxmayaraq ki, o, vətəndaş cəmiyyətinə nəzarəti həyata keçirən qurumdur: “Bu cür qurumların fəaliyyətləri kifayət qədər qüsurludur. Dövlət büdcəsi hesabına müxtəlif qurumların qrantlar ayırması korrupsiya sxemi yaradır. Hesab edirəm ki, nəinki idarəetmə forması dəyişməli, ümumiyyətlə həmin qurumlar ləğv edilməli idi. Bu, o demək deyil ki, dövlət bu sahələrin inkişaf etdirilməsində maraqlı olmalı deyil. Əksinə, müxtəlif nazirliklər, dövlət komitələri tərəfindən layihələr həyata keçirilməli, ictimai birliklər də həmin layihələrə qoşulmalı idi. Bütün dünyada belədir, beynəlxalq təcrübə də bunu deyir. Heç bir dövlətdə ayrıca bir qurum yaradıb, onun vasitəsilə QHT-ləri maliyyələşdirmirlər”.

“Heç şübhəsiz, qrantların vahid qurum və ya qurumlar tərəfindən verilməsi şəffaflığa böyük zərbədir. Nəticədə qrantları əksər hallarda adıçəkilən agentliklərə yaxın şəxslər əldə edirlər. QHT-lər qrant əldə etdiklərinə, asılı olduqlarına görə həmin agentliklərin əleyhinə fikir bildirə bilmirlər. Bir çox hallarda da bu qrantlar faktiki olaraq icra edilmir və cəmiyyətə heç bir faydası olmur. Dövlət büdcəsinin mənimsənilməsini və israf edilməsini istəmiriksə, buna imkan verməməliyik. Dövlət büdcəsinə “sağmal inək” kimi baxmaq olmaz. Prezident Administrasiyasının sabiq şöbə müdiri Əli Həsənovun və dəstəsinin fəaliyyəti bir daha sübuta yetirdi ki, bu sahələrdə böyük yeyintilərə yol verilib və hazırda cinayət araşdırması davam edir”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
 
Beynəlxalq təşkilatların qrant layihələrinin həyata keçirilməsinə qadağalardan danışan Məmmədov bunu yolverilməz hesab edir: “Azərbaycanda müxtəlif beynəlxalq təşkilatların işləməsinə qoyulan faktiki qadağalar, müstəqil QHT-lərə qarşı süni əngəllər, xaricdən qrant layihələrinin çətinləşdirilməsi müstəqil vətəndaş cəmiyyəti institutlarının fəaliyyətini iflic edir. Yalnız daxildə və dövlət büdcəsi hesabına fəaliyyət göstərən qurumlar tərəfindən maliyyələşmə mexanizmi müstəqil ictimai fəaliyyətin qarşısını almaq cəhdidir. Faktiki olaraq müstəqil düşüncəli təşkilatlar informasiya savaşında tərkisilah edilib. Eyni zamanda, beynəlxalq müstəviyə çıxışları əngəllənib”.
 

“Baş verənlər bu sahədə də inhisarçılığın olduğunu söyləməyə əsas verir. Bu mənada xarici təşkilatlar tərəfindən qrant layihələrinin Azərbaycanda da bərpa edilməsinə ciddi ehtiyac var”, - deyə sabiq deputat vurğulayıb.

 
Politoloq Əhəd Məmmədli də oxşar fikirdədir. Onun AYNA-ya dediyinə görə, dövlət büdcəsindən maliyyələşən QHT-lərin fəaliyyətindən ciddi nəticələr gözləməyə dəyməz: “Azərbaycanda QHT sektoru, istər dövlət dəstəyi ilə fəaliyyət göstərənlər olsun, istərsə də xarici mənbələr hesabına - yalnız qrant aldığı dairələrin maraqlarına xidmət edir. Elə bu səbəbdəndir ki, uzun illər ölkəmizdə vətəndaş cəmiyyəti insitutları fəaliyyət göstərsə də, heç bir faydaları olmayıb. Nə insan haqları, nə demokratiya, nə də vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı istiqamətində nəzərəçarpacaq addımları müşahidə edilib”.

“Ümumi yanaşma bundan ibarətdir ki, qrant layihələri yalnız müəyyən adamların vəsait əldə etməsi üçün bir vasitəsidir. Ortada isə heç bir uğurlu layihədən söhbət gedə bilməz. Bu sahə ilə bağlı müzakirələr zamanı insanlarda ironik təbəssüm yaranır ki, yenə kimsə pul yeyəcək. Misal üçün, 10 min manat qrant alırlar, 1-2 minini xərcləyirlər, yerdə qalanına mənzil, avtomobil alırlar”, - deyə müsahibimiz söyləyib.
 
Xarici donorlardan maliyyələşmənin kəsilməsinə gəldikdə, Məmmədlinin fikrincə, bu qərar xaricdən qrant alan təşkilatlara ciddi zərbədir: “Müxtəlif xarici təşkilatlardan qrant alan əksər təşkilatlar da heç bir iş görmürdü. Yalnız statistika xatirinə fəaliyyət göstəriblər. Lakin bütün hallarda müstəqil QHT-ləri susdurmaq üçün xarici qrantları kəsmək yolverilməzdir. Bu, demokratiya, insan haqları prinsiplərinə, o cümlədən Azərbaycan dövlətinin beynəlxalq təşkilatlar qarşısında öhdəliklərə ziddir”.
 
“Hesab edirəm ki, qrantları yalnız dövlət büdcəsi hesabına həyata keçirməklə müstəqil QHT-lərin fəaliyyətinin qarşısı alınır. Yeni Agentlik yaradıb və bu sahədə islahatlar aparılacağı elan edirlərsə, o halda xarici qrantların da verilməsinə icazə verilməlidir”, - deyə politoloq fikrini yekunlaşdırıb.

---