Rusiya taxılının rekord həddə qiymət artımı Azərbaycan bazarına necə təsir edəcək?
 
Rusiya Federasiyasından taxıl ixracına növbəti məhdudiyyətlər haqqında xəbər dünya bazarının iştirakçılarını həyəcanlandırdı. Rus buğda fyuçerslərinin qiyməti, onsuz da tonu 300 dolları keçib və fiziki bazarda qiymətlər bu göstəriciyə yaxınlaşır. Rekord qiymət artımı Rusiyanın ərzaq tədarükünün təhlükəsizliyini təmin etmək üçün buğda ixracatındakı məhdudiyyətləri sərtləşdirə bilməsi ilə əlaqədardır.
 
Taxıl İxracatçıları Birliyi bildirir ki, Gömrük-Tarif və Tarif Olmayan Tənzimləmə Alt Komitəsi, Rusiya Federasiyasından taxıl ixracına görə yeni rüsumların təyin edilməsinə qərar verib. Beləliklə, 15 fevraldan buğda, çovdar, arpa və qarğıdalı ixracı üçün 17,5 milyon tonluq kvota daxilində, bir ton üçün 25 avro buğda vergisi qüvvədə olacaq. 1 martdan bu rüsumun ölçüsü ton başına 50 avroya qaldırılacaq və 15 martdan etibarən qarğıdalı və arpa ixracatı üçün rüsumlar müvafiq olaraq, bir ton üçün 25 və 10 avro səviyyəsində tətbiq ediləcək. Qərar Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin təklifindən bir qədər fərqlidir, ona görə buğdaya ixracat rüsumu martın 15-dən tonuna 45 avroya qaldırıla bilər.

Rusiyadan taxıl idxalındakı qiymət artımı ölkəmizdə açıq və gizli bir bahalaşmaya səbəb olacaq. Bunu AYNA-ya açıqlamasında, kənd təsərrüfatı mütəxəssisi Vahid Məhərrəmli deyib: “Son illərdə Azərbaycan Rusiyadan buğda idxalından asılılığını artırıb. Dövlət Statistika Komitəsinin hesabatına görə, Rusiya bu ilin yanvar-sentyabr aylarında ölkəmizə 960,6 min ton buğda ixrac edib. Və bu, keçən ilin hesabat aylarına nisbətən, yalnız 13,4% çox demək deyil. Qonşu ölkədən gətirilən sözügedən dənli bitkilərin həcmi bu ilin doqquz ayında Azərbaycana buğda idxalının 99,2 faizini təşkil edib”.
 
Misir, Cənubi Koreya, Qazaxıstan, Belarus, Ukrayna və Səudiyyə Ərəbistanı ilə yanaşı, Azərbaycan Rusiya kənd təsərrüfatı məhsullarının ilk 10 idxalatçısı sırasında yer alır. Azərbaycanda heyvandarlıq ehtiyacları nəzərə alınmaqla illik buğda istehlakı 3,3-3,6 milyon ton olaraq qiymətləndirilir. Eyni zamanda, orta hesabla ildə 1,3-1,4 milyon ton buğda alınır.

Bu baxımdan, Azərbaycan Quşçular Cəmiyyətinin sədri Aydın Vəliyevin AYNA-ya dediyinə görə, Rusiyada taxıl məhsullarının bahalaşması yerli bazara birbaşa təsir göstərəcək: “Eyni zamanda, qiymət artımı təkcə idxal olunan Rusiya taxıl və dənli bitkilərini deyil, yem bazasının Rusiya taxılının idxalından asılı olduğu heyvandarlıq sektorunu da əhatə edə bilər. Rus taxılının bahalaşması kontekstində digər yerli quşçuluq kompleksləri məhsullarında qiymət artımını istisna etmir. Məhsulun istehsal dəyəri 70% bahalaşan yemdən asılı olduğundan, hər halda quşçuluq fabriklərinin məhsulları bahalaşacaq”.
 

Yeganə yaxşı xəbər budur ki, Rusiya taxılındakı bahalaşma müvəqqəti ola bilər. Mütəxəssislər, 300 dollardan yuxarı qiymət səviyyəsinin yalnız bahara qədər - ucuz başa gələcək yeni məhsul haqqında xəbərlərin vəziyyətə təsir etməyə başladığı vaxta qədər davam edə biləcəyini qeyd edirlər. Həm də çox şey iri alıcıların bu cür qiymətlərlə müqavilə bağlamaq istəyindən asılı olacaq.

 
Məsələn, Rusiya buğdasının əsas idxalçısı olan Misir, həddən artıq yüksək qiymətlərə və az sayda iştirakçıya görə tenderi ləğv etdi. Misir dövlət şirkəti GASC-nin son yanvar tenderində, Rusiya buğdasının tonu 315 dollar, Rumıniya buğdasının tonu 292.97 dollar, Fransa buğdasının tonu 298.86-297.75 dollara təklif edildi. Nəticədə, GASC satın almaqdan imtina etdi.
 
Bu arada, buğda, qarğıdalı və soya fyüçersləri altı illik maksimuma yaxındır. Rusiya Federasiyasının daxili bazarında isə planlandığı kimi, qiymətlər düşməyə başladı. Yerli mənbələr məlumat verir ki, ixracat rüsumunun bahalaşmasının ilk xəbərindən sonra buğda qiymətləri ölkə daxilində, təxminən 7% azalıb. Aqrarçılar bu və ya digər formada rüsumların növbəti mövsümdə də qalacağını başa düşdükdən sonra məhsulu anbarda saxlamaqda heç bir məna görmürlər. Beləliklə, Rusiya səlahiyyətliləri, xüsusilə mərkəzdə və Volqa bölgəsindəki yüksək ehtiyatları nəzərə alaraq, ölkə daxilindəki qiymətləri ciddi şəkildə aşağı salmaq niyyətindədirlər.

---