Eyyub Hüseynov: “İndiki halda bu, biznesdən başqa bir şey deyil və məktəbli formasının qiyməti baha olaraq qalacaq”
 
Nadir İsrafilov: “Nazirliyin nümayəndələri, tikiş fabriklərinin təmsilçilərinin iştirakı ilə iclaslar keçirildi, müzakirələr aparıldı, lakin ümumi bir fikrə gəlinmədi”
 
Vahid məktəbli formasının tərəfdarları və əleyhdarları var. Birincilər hesab edirlər ki, vahid forma ən azı müəyyən dərəcədə sosial bərabərsizliyi pərdələyir və şagirdləri disiplinli edir. İkincilər isə qeyd edirlər ki, sosial bərabərsizlik paltarda olmasa da, bahalı çantalarda, ayaqqabılarda və s. özünü göstərir. Bundan əlavə, onların fikrincə, belə bir forma fərdiliyi öldürür və valideynlər üçün həddən artıq xərclərlə əlaqələndirilir. Ancaq hər iki tərəf məktəb forması məcburidirsə, yüksək keyfiyyətli, rahat və ucuz olmalı olduğu qənaətindədir.
 
Təəssüf ki, əvvəlki illər göstərdiyi kimi, ölkəmizdə realizasiya edilən məktəb forması bu tələblərə cavab vermədi. İndi məktəblilər üçün forma seçimi yenə gündəmdə dayanır, çünki hələ də bir məktəb forması yoxdur və bununla əlaqəli bir çox vacib məqamlar nəzərə alınmamış qalır.
 
Bu yaxınlarda Təhsil Nazirliyi məktəb geyimlərinin yeni nümunələrini müzakirəyə çıxardı. Layihəyə görə, qızlar üçün yay forması qısaqol köynəklər və ətəklərdən, qış forması isə uzunqol köynək, ətək və cibləri olan üst geyimdən ibarətdir. Oğlanlar üçün yay forması qısaqol köynək və şalvardan, qış forması uzun qolları olan köynəkdən, şalvar və cibləri olan üst geyimdən ibarətdir. Rənglər: ətəklər və şalvarlar - qara, tünd qəhvəyi, tünd boz, tünd göy və qəhvəyi-yaşıl; köynəklər - ağ, mavi, salat rəngi və açıq sarı; üst geyimlər (jaket) - tünd boz, qəhvəyi, tünd göy, tünd yaşıl və açıq qəhvəyi.
 
Gördüyünüz kimi, bəzi rənglər istisna olmaqla, yeni bir şey və məktəb forması ilə hekayənin illər boyu uzanmasına da bu yeniliklər bir nöqtə qoymur. İlk baxışdan sual yaranır ki, burada çətin ola bilər? Ancaq burada bir neçə tərəfin maraqları toqquşur.

Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) rəhbəri Eyub Hüseynov AYNA-ya şərhində Təhsil Nazirliyinin iki ilə əvvəl də bir məktəb formasına ehtiyac olduğu məsələsini qaldırmasını xatırladıb: “Lakin sonra pandemiya başlandı və təhsil onlayn oldu. Bəziləri məktəbli formasından yaxşı qazanmaq istəyirlər. AİB məktəb müdirlərinin tikiş fabrikləri ilə kontaktda ola bilmədiyi üçün bir mexanizmin inkişaf etdirilməsini təklif etdi. Fakt budur ki, Təhsil Nazirliyi tərəfindən yaradılan normalara görə, Pedaqoji Şuranın hansı məktəb formasının təklif olunan nümunələrdən seçilməsini təsdiqləmək hüququ var”.
 
Həmsöhbətimizin sözlərinə görə, məktəb direktorları heç bir tender olmadan müəyyən bir fabrikdən formalar ala bilər və hətta özləri də tikiş sexi açıb, orada tikdirə bilər: “Onda bu, biznesdən başqa bir şey olmayacaq və məktəb formasının qiyməti bahalaşacaq. Təsadüfi deyil ki, məktəbli forması çoxları üçün əlçatan deyil və bununla əlaqədar pandemiyadan əvvəl Birliyimizə bir çox şikayətlər edildi. Bu sahədə tam şəffaflıq olmalıdır, onda qiymətlər də normal olacaq. Elə etmək lazımdır ki, məktəb direktoru və Təhsil Nazirliyinin müvafiq qurumlarının bu işdə şəxsi maraqları olmasın. Hansı formanın seçilməsi üçün hər bir məktəbin valideyn komitəsi bu prosesdə iştirak etməlidir”.
 
“Biz də öz növbəmizdə tövsiyələr verə bilərik. AİB qanuni və texniki cəhətdən yüksək keyfiyyətli və əlverişli məktəbli geyimlər tikməyə hazır olan fabriklərin maraqlarına lobbiçilik edəcək. Azərbaycanda yüksək keyfiyyətli mal istehsal edən yaxşı tikiş fabrikləri var və bu, yalnız məktəbli formasına aid deyil. Ancaq xaricdə yerləşən tikiş fabriklərində forma tikilməsinə qarşı çıxırıq, çünki Azərbaycan istehlakçılarının pulu Azərbaycanda qalmalıdır”, - deyə Hüseynov bildirib.

Təhsil Nazirliyi yanında İctimai Şura sədrinin müavini Nadir İsrafilov AYNA-ya açıqlamasında məktəbli forması ilə əlaqədar Sovet tədris sistemini xatırladıb: “O zaman vahid bir məktəbli forması vardı ki, onu SSRİ-nin istənilən şagirdi üçün istənilən respublikanın ərazisindən almaq mümkün idi. Bəziləri formanı Moskva və Leninqraddan gətirməyə üstünlük verirdilər. O illər ərzində əlbəttə ki, forma dəyişmədi. Müstəqilliyin ilk illərində məktəblərimizdə bir müddət yenə də o forma geyinilirdi. Sonra məktəbli forması yenidən gündəmə gəldi. O zaman nazir Lidiya Rəsulovanın əmri ilə məktəblilərin geyiminin təxmini standartı da təyin edildi - aşağı tünd, yuxarı açıq”.
 
“Misir Mərdanov təhsil naziri olanda ölkədə vahid məktəbli formasının tətbiqi ilə bağlı sərəncam imzaladı. Ancaq fərdi liseylər, gimnaziyalar öz formalarını sifariş etdi. İmkanlılar formanı Türkiyədən satın alır, qalanları Çin və yerli məhsullar alırdılar. Yəni sosial bərabərlik üçün düşünülən formalar, əslində məktəbliləri “varlılar” və “digərləri” təbəqələrinə böldü. Bir məktəbdə göy forma, digərində “şotland” dama-dama forması oldu. Yəni vahid forma olmadı”, - deyə mütəxəssis vurğulayıb.
 

O, iki il əvvəl yeni bir məktəb forması mövzusunun qaldırıldığını qeyd edib: “Ancaq yenə də anlaşılmaz bir vəziyyət var idi, bəzi hallarda valideynləri müəyyən edilmiş fabriklərdə tikilmiş bir forma almağa məcbur edirdilər. Əhali bu amildən, həmçinin yüksək qiymət, bəzən keyfiyyətli tikiş və sairdən narazılıq edirdi”.

 
“Keçən il nəhayət, vahid məktəbli formasına keçid nəzərdə tutulurdu, ancaq pandemiyaya imkan vermədi. Bu məsələnin müzakirə olunduğu iclaslarda, Nazirliyin nümayəndələri, İctimai Şuranın nümayəndələri, müxtəlif tikiş fabrikləri iştirak etdi. Ancaq heç vaxt ümumi bir fikrə gəlinmədi. Kimsə hesab edir ki, forma valideynlər, şagirdlər pedaqoji şuralar tərəfindən seçilməlidir. Lakin bu seçim çox çətin və uzun olardı və vahid forma olmayacaq. Kimsə, hətta formanın bölgələr üzrə fərqlənməli olduğu fikrini ortaya atıb. Bu yaxınlarda yenidən yeni eskizlər təqdim edildi”, - İsrafilov söyləyib.
 
“Düşünürəm ki, vahid bir forma haqqında danışırıqsa, respublikanın bütün bölgələrində eyni olmalıdır. Bəzi ölkələrdə, xüsusən Yaponiya və İngiltərədə formadan şagirdin hansı ölkənin vətəndaşı olduğunu başa düşmək olar”, - deyə müsahibimiz əlavə edib.
 
Qeyd edək ki, indi məktəb formasını əsasən Bakı Tikiş Evi tikir, lakin digər tikiş fabrikləri bundan narazıdır. Ekspertin fikrincə, onlar da sifariş almalı, ancaq vahid eskizə görə forma tikməlidirlər: “Vahid forma bütün bölgələrdə satılmalıdır. Qiymətə gəlincə, bu məsələ də indi də müzakirə olunur”.

---