Quba-Xaçmaz Təhsil İdarəsi: Pedaqogika yox, “Oliqarx Maraqları” Qalibdir!

"DogruXeber.az" xəbər verir ki, Azərbaycan Respublikasının Təhsil Qanunu açıq şəkildə bildirir: təhsil idarələrinin rəhbərləri yalnız müvafiq ixtisas və pedaqoji təcrübəyə malik şəxslər olmalıdır. Lakin 2023-cü ilin dekabr ayında Quba-Xaçmaz Regional Təhsil İdarəsinin müdiri təyin edilən Coşqun Əliyev nümunəsində qanunun bu tələbi elmi bir eksperiment kimi kağız üzərində qalıb. Coşqun Əliyev pedaqoji fəaliyyəti olmayan, təhsil sahəsi ilə bağlı elmi təcrübəsi olmayan bir şəxsdir. Onun karyerasının əsası tamamilə başqa sferada – biznes və inzibati maraqlarda qurulub. Atası, Vidadi Əliyev, uzun illər Bakı Şəhər Mənzil-Kommunal Təsərrüfat Departamentində rəis müavini olub, bu idarədə topladığı imkanlardan istifadə edərək dəyəri milyonlarla ölçülən biznes şəbəkəsi yaradıb: Zirədə istixanalar, Yasamalda klinika, müxtəlif obyektlər və yanacaqdoldurma məntəqələri. Coşqun Əliyev də bir müddət atasının biznesində iştirak edib, sonra qəfil “təhsil idarəçiliyi” sferasına gətirilib.

Maraqlıdır ki, bu təyinatda rol oynayan şəxslər arasında Bakı meri Eldar Əzizovun (əslən Qusardan olan) adı xüsusi qeyd olunur. Uzun illərin yaxın münasibətləri və ortaq maraqlar sistemi, qanunların və peşəkarlığın üstündə dayanaraq, təhsil idarəsinin sükanı “oliqarx” maraqlarına verilib. Bakı küçələrində parkinqlərdən milyonlarla gəlir əldə edən Coşqun Əliyev indi 400-dən çox məktəbi idarə edir – pedaqoji fəaliyyəti olmayan bir şəxs üçün bu, elmi eksperimentin ən ironik nümunəsidir.

Bir neçə gün bundan əvvəl "DogruXeber.az" redaksiyası tərəfindən Təhsil Nazirliyinə sorğu göndərilib. Aldığımız məlumata görə, Quba-Xaçmaz Regional Təhsil İdarəsində bir neçə rayonlarda direktorların rotasiyası prosesi aparılıb. Lakin prosesdə ciddi qeyri-şəffaflıq nəzərə çarpır. Sorğumuza hələ də cavab verilməyib. Məlumatlarda qeyd olunur ki, rotasiya olunan direktorların məktəb göstəriciləri diqqətlə qiymətləndirilməyib; xüsusilə az tutumlu məktəblərdən şəhər məktəblərinə və ya daha tutumlu məktəblərə keçirilən direktorların nəticələri aşağı olub. Belə olduğu halda, direktorların hansı meyarlarla və necə rotasiya olunması sual altındadır və bu prosesin qanuniliyinə dair ciddi şübhələr mövcuddur.

Əldə edilən məlumatlara görə, idarəyə gətirilən kadr seçimləri çayxana masalarında və ya digər sosial məkanlarda aparılır. Ruslan Rzayev (Bərdəli Ruslan) kimi pedaqoji fəaliyyəti olmayan, lakin “çayxana siyasəti” və rüşvət mexanizmləri ilə tanınan şəxslər məktəb idarələrində “strateji layihələri” həyata keçirirlər. Qısaca desək, məktəb idarəsi artıq bir “bazaar modeli” kimi işləyir, qanunlar isə kağız üzərində qalıb.

Yaxın günlərdə Coşqun Əliyevin təcrübəsiz idarəçiliyi bir çox təhsil işçilərinin və valideynlərin narazılığına səbəb olub. Məsələn, 8 nömrəli, “Zərifə Əliyeva adına” tam orta məktəbdə müəllimlərin başqa məktəbə köçürülməsi və valideynlərə yaradılmış çətinliklər sosial mediada ciddi rezonans doğurub. Bu situasiyadan sonra Coşqun Əliyev səhvini başa düşərək geri addım atmağa məcbur olub, amma məktəbdəki dəyişikliklər hələlik qismən qalır. Bu hadisə onun və komandasının təcrübəsizliyinin açıq göstəricisi hesab olunur.

Burada qeyd olunur ki, Coşqun Əliyevin birinci müavini Pərvin Ağasiyevdir. Pərvin Ağasiyev birinci müavin olmasına baxmayaraq, iddia olunur ki, o əsasən kargüzarlıq işləri ilə məşğul olub. Onun vəzifəsini xüsusilə kadrların rəisi Fikrət Heybətov icra edir. İddia olunur ki, Fikrət Heybətov geniş sərvətlərə, təsərrüfata və biznes obyektlərinə sahibdir.

Bu arada, təhsil sahəsindəki xaosun konkret nümunələrindən biri də Xaçmaz rayonundan coğrafiya müəllimi Anar Nuriyevin videomüraciətində üzə çıxır. O, təhsil idarəçiliyindəki “görünməz əl”in necə işlədiyini açıq şəkildə təsvir edir: vakant yerlərin gizlədilməsi, dərs bölgüsündə qanunsuzluqlar və müəllimlərin “təhsil bazarında” işsiz buraxılması.

Anar müəllim haqlı olaraq bildirir ki, Cəfər Cabbarlı adına 6 nömrəli Xaçmaz şəhər tam orta məktəbində coğrafiya dərsləri fənni üzrə ixtisaslı pedaqoqlar yox, tarix müəllimlərinə həvalə olunub. Beləcə, “elm və ixtisas” prinsipi bir kənara atılıb, coğrafiya müəllimləri isə işsiz qalıb. Onun sözlərinə görə, Elm və Təhsil Nazirliyinə, eləcə də MÜTDA rəhbəri Eşqi Bağırova dəfələrlə müraciət edilsə də, cavab mexanizmi sadə bir ping-ponq oyununa çevrilib: nazirlik məktubları region idarəsinə, idarə isə “məlumat təsdiqini tapmayıb” cavabına yönləndirir.

Daha da ironik olan məqam: məktəbin direktoru Daxil Qurbanov israrla vakant yerləri inkar edir. Halbuki həmin məktəbdə həm riyaziyyat, həm də ibtidai sinif müəllimləri üzrə boşluqlar var. İllərdir riyaziyyat dərsləri müvəqqəti müqavilə ilə işləyən müəllimlərin öhdəsinə buraxılıb. İbtidai siniflərdə isə iki vakansiyanın “gizlədildiyi” iddia olunur. Əgər bu, təsadüf deyilsə, o zaman açıq sual yaranır: vakant yerləri gizlətmək kiminsə şəxsi biznes maraqlarına xidmət edirmi?

Anar Nuriyev özü də həmin məktəbin məzunudur, coğrafiya müəllimidir, sertifikasiya imtahanında lazımi balı toplayıb. Daha da düşündürücü məqam: Heydər Əliyev Fondu tərəfindən əsaslı şəkildə təmir edilən, sinif və şagird sayı artan bu məktəbdə əksinə – yeni müəllimlərə daha çox ehtiyac var. Amma pedaqogika yox, “oliqarx idarəetmə” mexanizmi işə salınır.

Beləliklə, bir müəllimin müraciəti əslində lokal bir problem deyil, bütün bölgə təhsilinin necə idarə olunduğunu göstərən elmi laboratoriya nümunəsidir. Sadəcə, burada “elm” deyil, “eksperiment” aparılır: qanunları gizlət, vakansiyaları gizlət, pedaqoqları işsiz qoy – nəticədə isə təhsil idarəsi sanki “şəxsi təsərrüfat müəssisəsi” kimi fəaliyyət göstərir.

Azərbaycan Respublikasının “Dövlət qulluğu haqqında Qanunu” və “Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında Qanunu” dövlət qulluğunun şəffaf və bərabər prinsiplərinə söykənməsini tələb edir, lakin real həyatda “oliqarx” maraqları bu qanunları rahatlıqla əvəz edir. Qanun kağız üzərindədir, real həyat isə bazar və şəxsi əlaqələr qanunları ilə idarə olunur.

Beləliklə, Quba-Xaçmaz Regional Təhsil İdarəsinin “oliqarx rəhbəri” pedaqogikanı öyrənmədən, qanunları nəzərə almadan, yalnız şəxsi və ailə maraqlarını rəhbər tutaraq təhsil sahəsində eksperiment aparır. Direktor rotasiyaları, qeyri-şəffaf kadr seçimi, müəllim və valideyn narazılığı, eləcə də yaxın çevrəsinin nüfuz və sərvət təsiri bu ironik eksperimentin açıq faktlarıdır. Bu isə ölkə təhsilinin gələcəyinə elmi, ironik və sərt mesaj göndərir: qanunlar kağızdır, parkinq və çayxana təcrübəsi isə daha əhəmiyyətlidir.

"DogruXeber.az" olaraq bildiririk: Azərbaycan təhsili qanunların, yoxsa “oliqarx” maraqlarının əlindədir?

Mövzunu davam etdirəcəyik.

Redaksiyamız hər kəsin söz haqqını tanıyır.