Qabil Hüseynli: “Moskva başqa dövlərin daxili işlərinə müdaxiləni dayandırmalı və drijor çubuğunu yerə qoymalıdır”
ABŞ və Rusiya prezidentləri Co Bayden ilə Vladimir Putin arasında ilk dəfə telekonfrans formatında ikitərəfli danışıqlar baş tutub. Görüş iki saatdan çox davam edib.
Liderlərin söhbəti zamanı Ukrayna ətrafındakı vəziyyət və NATO-nun şərqə doğru genişlənməsi, strateji sabitlik məsələləri və ikitərəfli gündəlik müzakirə olunub. Həmçinin regional təhlükəsizlik mövzularına, o cümlədən Əfqanıstandakı vəziyyətə toxunulub.
Qeyd edək ki, iki lider arasındakı bu görüş Baydenin ABŞ Prezidenti vəzifəsinə gəlişindən sonra sayca beşincidir. Bundan əvvəl iki dövlətin başçıları üç dəfə telefonla danışıb, iyunun ortalarında isə Cenevrədə təkbətək görüş keçiriblər. Təkbətək söhbət iki saata yaxın davam edib.
Dünya KİV-lərinin yaydığı məlumata görə, görüşdə hər hansı razılıq əldə olunmayıb. Gözləndildiyi kimi, ABŞ Rusiyanı Ukrayna məsələsində geri addım atmağa razılaşdıra və təhrik edə bilməyib.
Politoloq Şahin Cəfərli AYNA-ya açıqlamasında deyib ki, Ukrayna məsələsində hər iki tərəf öz mövqeyində qalıb: “Görüşsonrası verilən açıqlamalardan bu qənaətə gəlmək olar ki, tərəflər hər hansı ciddi razılığa gələ bilməyiblər. Lakin ehtimalım ondan ibarətdir ki, Rusiya Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı hücuma gedəcəkdisə, artıq bu görüşdən sonra bunu etməyəcək. Ən azından bir müddət bu istiqamətdə nisbi sakitlik hökm sürəcək. Bununla yanaşı, Ukrayna məsələsinə görə ABŞ, o cümlədən Avropa ilə Rusiya arasında gərgin münasibətlər davam edəcək. Bu görüş regiona yalnız qısa müddətlik sabitlik vəd edir”.
“Vaşinqton və Avropa dövlətləri açıq şəkildə mesaj verdilər ki, Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı hücumlar olarsa, Rusiya ağır iqtisadi sanksiyalara məruz qalacaq. Hansı ki, bu, özlərinin də dediyi kimi, indiyə qədər həyata keçirmədikləri və risk etmədikləri sanksiyalar olacaq. Bu sırada Rusiyanın enerji şirkətləri ilə əməkdaşlığın dayandırılması, SWIFT köçürmə sistemindən, yəni beynəlxalq banklararası ödəniş sistemindən kənarda saxlanılması, Rusiya liderlərinin bank hesablarının dondurulması yer alır. Əgər bu sanksiyalar tətbiq edilərsə, Rusiya iqtisadiyyatı nəinki sarsılar, darmadağın olar”, - ekspert söyləyib.Onun sözlərinə görə, bu günə qədər Qərb Moskvaya qarşı ciddi təzyiqlərə əl atmırdı: “Daha çox öz simasını qorumağa çalışırdı. Beynəlxalq aləmə göstərirdi ki, Rusiyanın Ukraynaya qarşı işğalçılıq siyasəti ilə barışmaq niyyətində deyil. Əslində isə, bütün körpüləri yandırmırdı. Bu dəfə daha prinsipial mövqe nümayiş etdirirlər. Həm ABŞ və Avropa, həm də Kreml tərəfindən barışmaz mövqe müşahidə edirik. Düşünürəm ki, “bu xəmir hələ çox su aparacaq”. Bütün hallarda Moskva Ukraynanı itirmək faktı ilə barışmayacaq. Buna imkan verməmək üçün bütün yollara əl atacaq”.
“Qərbin postsovet məkanında əsas marağı Baltikyanı və Qara dəniz ölkələri ilə bağlıdır. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Baltikyanı dövlətlər NATO-ya və Avropa Birliyinə üzv oldu. Artıq Moskvanın onlara təsir imkanı yoxdur. Qara dəniz ölkələrindən isə Ukrayna və Gürcüstanı qorumağa çalışacaqlar. Digər dövlətlərlə bağlı Qərbin prinsipial mövqe tutacağını güman etmirəm. Bu sırada Orta Asiya ölkələrini, o cümlədən Azərbaycan və Ermənistanı göstərmək olar. Qarabağ münaqişəsinə münasibətdə Qərbin loyal yanaşmasını, Rusiyanın üstün mövqeyi ilə barışmasını bu amillə izah etmək olar”, - deyə Cəfərli fikrini tamamlayıb.
Sabiq dövlət katibi, siyasi icmalçı Qabil Hüseynli AYNA-ya şərhində sözügedən görüşün nəticəsiz qaldığına bildirib: “Putin görüşdə sərt mövqe nümayiş etdirdi və görüş nəticəsiz qaldı. Rusiya Prezidenti açıq şəkildə bildirdi ki, Ukrayna məsələsi onlar üçün “qırmızı xətdir”. Açıq şəkildə bəyan etdi ki, NATO şərqə, Rusiyanın sərhədlərinə doğru genişlənməsə, o zaman Moskva da Ukrayna ilə bağlı siyasətindən imtina edəcək. Əlavə etdi ki, vaxtilə Qorbaçov və Reyqan arasında razılıq olub ki, NATO bu regiona sirayət etməyəcək. Onun söylədiklərinə isə Bayden istehza ilə yanaşırdı və bütün bunlar göstərir ki, münasibətlər gərgin olaraq qalmaqdadır”.
“Görünən odur ki, hər iki tərəf öz mövqeyində qalır və Ukrayna məsələsində israrlıdır. ABŞ və Avropa nəyin bahasına olursa-olsun, həm Ukrayna, həm də Gürcüstanın NATO-ya üzv olmasına çalışır. Rusiya isə hər vəchlə bunun qarşısını almaq istəyir. Moskvanın yürütdüyü siyasət anlaşılan deyil və dövlətlərin daxili işlərinə kobud müdaxilə cəhdidir. Artıq Sovet İttifaqı yoxdur və digər dövlətlər kimi, Ukrayna da müstəqildir. Özü bilər, hansı quruma üzv olur və ya olmur. Rusiya drijor çubuğunu yerə qoymalıdır”, - deyə politoloq vurğulayıb.Hüseynlinin sözlərinə görə, Kreml bilir ki, bu dalğa sonda onun özünü vuracaq: “Əslində bu kimi addımları ilə gələcəkdə özünü gözləyən təhlükələrdən qorunmağa çalışır. Rusiya Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı hücumlara start verərsə, Qərbin sərt təpkiləri ilə qarşılaşacaq. Artıq bunu həm ABŞ, həm də Avropa rəsmiləri açıq şəkildə bəyan ediblər. Nəzərə almaq lazımdır ki, münaqişələr zaman-zaman dərinləşir və yekunda bu böhran dərin konfliktlərə və hətta daha arzuolunmaz nəticələrə gətirib çıxara bilər”.
