Yeni Anqlo-Sakson "üçlü ittifaqı”: Çin özünü tələyə salınmış hiss edir, Rusiya susur

Kreml, Moskva, Rusiya

Təxminən 90 milyard dollarlıq sualtı qayıqların tədarükü üçün Avstraliyanın Fransa ilə strateji müqavilədən imtina etməsi məsələsi önümüzdəki aylar üçün beynəlxalq siyasətin ən qaynar mövzularından birinə çevrilə bilər. Üstəlik, bu, faktiki olaraq artıq ABŞ və Böyük Britaniyanın iştirakı ilə yeni bir hərbi ittifaqın yaradılmasına çevrilir. Rusiyalı politoloqlar bu fikirdədirlər.

ABŞ Avstraliyaya "adi" mühərriklər təklif edən fransızları əvəz etmək üçün nüvə enerjisi ilə işləyən sualtı qayıqlar qurmağa kömək edəcəklər. Bu vəziyyət Parisi qəzəbləndirir, çünki bu müqavilədən əldə edəcəyi yüksək gəliri itirir. İş o yerə çatıb ki, Fransa Respublikası ABŞ və Avstraliyadakı səfirlərini "məsləhətləşmələr” üçün geri çağırıb.
Bu il sentyabrın 15 -də AUKUS müqaviləsinin imzalanmasına (Avstraliya, Böyük Britaniya, ABŞ) Fransa məhz belə belə reaksiya verdi. Bu ittifaq çərçivəsində Avstraliyanın nüvə sualtı donanması yaratmaq imkanı olacaq. Nüvə sualtı qayıqlarının hazırda dünyanın yalnız altı ölkəsində (ABŞ, Çin, Rusiya, Böyük Britaniya, Fransa və Hindistan) xidmətdə olduğunu xatırlatmaq yerinə düşər.
Anqlo-Sakson ölkələrinin yeni "üçlü ittifaqı" nın ilk növbədə öz əleyhinə yönəldiyini başa düşən Çin bərk narahatlıq keçirir. Çin ABŞ-ın hər tərəfdən onları əhatəyə aldığını görürlər. AUKUS-un yaradılmasına əlavə olaraq, ABŞ və Avstraliyadan başqa Hindistan və Yaponiya da daxil olmaqla, Təhlükəsizlik üzrə Dörd Tərəfli Dialoqun (QUAD) ilk zirvəsi də 24 sentyabrda keçirildi.
Pekin isə səfirləri geri çağırmaq əvəzinə başqa bir diplomatik sxem işləyir - yüksək rütbəli məmurların ağzından yüksək bəyanatlar eşidilir. Bu dəfə medianın diqqəti BMT baş katibinin iqtisadi və sosial məsələlər üzrə keçmiş müavini Şa Zukanga yönəldi və o, Çin hakimiyyətini ABŞ-ın yaratdığı hərbi ittifaqları dəf etmək üçün nüvə silahından istifadəyə hazır olmağa çağırdı.
Hər kəs təhdidin mənasını başa düşməsi üçün ara verdikdən sonra Çin rəsmi olaraq bu bəyanatı təkzib etdi. ÇXR Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Hua Chunying "ÇXR nüvə silahlarının tamamilə qadağan edilməsini və birdəfəlik məhv edilməsini fəal şəkildə müdafiə edir və heç bir halda heç vaxt ilk olaraq istifadə etməməyi öhdəsinə götürür",- deyə bəyanat yaydı.
Bu söz müharibəsinin mənası olduqca açıqdır. Sonda Avstraliya nüvə raketləri deyil, nüvə enerjisi ilə işləyən sualtı qayıqlar əldə edəcəklər. Əlbəttə ki, Avstraliyanın hərbi imkanları əhəmiyyətli dərəcədə genişlənəcək, lakin bu hələ də kütləvi qırğın silahlarının onun üçün əlçatan olması demək deyil.
ÇXR-in ABŞ və müttəfiqlərindən gələn təhdid səviyyəsini nə qədər ciddi qiymətləndirəcəyi başqa məsələdir. Hər iki tərəfə heç kimin, hətta nüvə olmayan bir müharibə istəmədiyi aydın olsa da, qarşıdurmaların, o cümlədən iqtisadi qarşıdurmaların ağırlaşması yaxın illərdə nəzərəçarpacaq dərəcədə özünü göstərəcək.
Bu vaxt bu hekayədə həqiqətən əziyyət çəkən yeganə tərəf Avropa Birliyi idi (Fransa tərəfindən təmsil olunur). Düzdür, o, bu münaqişənin kənarında qalır. Növbəti bir neçə il ərzində Avropaya ÇXR-dən daha çox xeyir gətirəcək.
Ancaq AB ilə əsas müttəfiqi ABŞ arasındakı münasibətlər, Tramp dövründə olduğu kimi yenidən soyuqlaşır. Paris getdikcə daha çox inamla Avropanın ümumi ordusunun mümkün dərəcədə tez yaradılmasını istəyir. Vaşinqtonun qarşı çıxmasına baxmayaraq, bu layihə tezliklə həyata keçəcəkmiş kimi görünür. Bəlkə də NATO-nun ziyanına, çünki Avstraliyaya sualtı qayıqlarının verilməsi məsələsi Parisi çox pis əsəbiləşdirib.
Rusiya AB-dən fərqli olaraq, hələ də yeni Amerika ittifaqlarının yaradılması ideyasından narahatlıq hiss etmir. Əldə edilən məlumatlara görə, qeyri-rəsmi səviyyədə Rusiya onlardan birinə qoşulmağa dəvət edilib. Rusiya ən azından ya öz neytrallığını qoruyacaq, ya da bu bloklardan birinə daxil olmaqla istiqaməti öz xeyrinə dəyişməyə çalışacaq. Bütün bloklarda olduğu kimi.
Lavrovun açıqlamalarına görə, Moskva Çinlə ittifaqda qalmağı üstün tutur.
Qərb Kremlin inamını bərpa etmək şansını itirdi. Rusiyada yeni Anglo-Sakson "üçlü ittifaqı"nı dolayı da olsa da, özünə təhlükə kimi qəbul edir. Lakin Rusiya hələlik münaqişənin kənarında qalır və orada heç bir nəzərəçarpan rol oynamaq istəmir. Politoloqların fikrinə görə, Çinin vəziyyəti nə qədər çətin olsa, Moskvanın dostluğu onun üçün bir o qədər qiymətli olacaq və gələcəkdə Rusiya bundan daha çox fayda götürəcək.

---