“Rusiya kütləvi dezinformasiya vasitələri hərbi əməliyyatın vacib bir alətidir”
 
Avropa Komissiyası (AK) Latviya hakimiyyət orqanlarının “Rossiya-RTR” telekanalının yayımının müvəqqəti dayandırılması barədə qərarını münasib və əsaslı hesab etdi. AK-nin bununla bağlı bəyanatında deyilir ki, Komissiya Latviya tənzimləyicisinin “Rossiya-RTR” kanalının şiddətə və ya nifrətə çağırışa səbəb olduğu üçün yayımının 12 ay dayandırılması barədə qərarının Avropa İttifaqı (Aİ) qanunvericiliyinə uyğun olduğuna qərar verib.
 
2021-ci ilin fevralında Riqa Avropa Komissiyasına məlumat verib ki, “Rossiya-RTR” kanalı peyk vasitəsi ilə Latviyada rus dilində yayımlanır və onun şiddət və ya nifrət təhriki kimi qəbul edilə bilən kontenti var. Latviya səlahiyyətliləri yayımçının verilişlərinin məzmununda “bəzi ölkələrə, o cümlədən Latviya və digər Baltikyanı ölkələrə qarşı hərbi əməliyyat çağırışları” da görürlər.
 
AK-nin qərarında qeyd olunduğu kimi, Riqa şiddət və ya nifrətin təşviq edilməsini qadağan edən və eyni zamanda Aİ üzvü olan bir dövlət tərəfindən tətbiq ediləcək prosedurun qurulmasını təmin edən Audiovizual Media Xidmətləri Direktivini rəhbər tuturdu. Avropa Komissiyası Latviyanın “Rossiya-RTR” tərəfindən “ciddi və təhlükəli pozuntuların olduğunu” nümayiş etdirdiyinə inanır.
 
Latviyada “RTR-Planeta”ya qoyulan qadağa bəzi tok-şoularda “nifrət nitqi” yayması ilə izah olunur. VQTRK Beynəlxalq Əlaqələr Müdirliyinin direktoru Pyotr Fyodorovun sözlərinə görə, Latviyada “Rossiya-RTR” yayımının dayandırılması, reklamdan pul qazandığı üçün kanalın maraqlarına ciddi ziyan vuracaq.
 
Və Avropa Komissiyasının qərarından sonra, əlbəttə ki, Rusiya Federasiyası Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Maria Zaxarova bir çıxış etdi: “Bu işdə həqiqət budur ki, söz azadlığına Avropa rəsmilərinin etalon kimi müraciət etdiyi və özünü senzura və siyasi sifarişlərlə məhdudlaşan Qərb kütləvi informasiya vasitələrindən daha çox Rusiya kanallarında rast gəlinir”.
 
“İnanırıq ki, Avropa Komissiyası Latviya rəhbərliyinin rusdilli əhalini ölkədə və xaricdə baş verənlərə öz baxışlarına layiq olmayan, öz nöqteyi-nəzərlərinə haqqı olmayan insanlar kimi qiymətləndirən ayrı-seçkilik siyasətini dəstəkləyir. Əlbəttə ki, bu, bir hüquq pozuntusudur və bu baxımdan qeyd olunan qərarı siyasi motivli, qərəzli və Latviyanın bir dövlət olaraq qəbul etdiyi və üzvü olduğu bütün öhdəliklərə zidd olması kimi qiymətləndiririk”, - deyə Zaxarova bildirdi.
 
Beləliklə, baş verənləri AYNAA-ya latviyalı ekspertlər şərh ediblər.
 
Jurnalist Yuris Ekşteins:
 
“Aydındır ki, xanım Zaxarova yaşına görə keçmiş Sovet İttifaqının bütün universitetlərində (və hətta MDBMİ də burada istisna deyildi) “dialektik materializm” və “tarixi materializm” tədris edilən dövrü görməyib. O zaman, xüsusilə aşağıdakı suala tərəddüdsüz cavab vermək lazım idi: “Birinci İnternasionalın Bazel seksiyasının bayrağına hansı şüar yazılmışdı?” Bu şüar belə idi: “Hüquqsuz öhdəlik olmaz, öhdəlik olmadan da hüquq olmaz”. Tələbələrdən imtahanda bu ifadəni necə başa düşdüklərini izah etmələri və bu ifadənin mənasını konkret nümunələrlə izah etmələri istənilə bilərdi.
 
Budur bir nümunə. Liman şəhərində yaşadığım üçün gündəlik olaraq, rus şirkətlərinin ticarət nişanları olan dəmir yolu vaqonları və çən tankerlərinin, şərqdən qərbə doğru hərəkət etməsini görürəm. Bu, sevindirməyə bilməz, çünki bu, ölkələrimiz arasındakı ticarətin daim artdığını göstərir. Diqqət yetirin ki, Latviyada heç kim xarici ticarət tərəfdaşlarından fərqli simvollar taxmağı tələb etmir və Latviyanın şərq qonşularının adət etdiyi kimi, heç kimi “xarici agent” olduğunu söyləməyə məcbur etmir. Burada haqlı olaraq müharibədən sonrakı Avropada insanlara qarşı ayrı-seçkilik edən və ləyaqətlərini alçaldan etiketlərə, markalara və yamaqlara yer olmadığına inanılır.
 
“Xarici agent” statusuna sahib olma tələblərinin bu statusu gəzdirmək məcburiyyətində qalanların iş maraqlarına əhəmiyyətli dərəcədə zərər verdiyindən danışmırıq. Bununla birlikdə, rus avtofurqonlarının sürücüləri sürücülük vəsiqəsi almaq üçün məcburi olaraq bir psixiatr və narkoloqdan sertifikatlar təqdim etməlidirlər. Və sürücünün qanındakı bəzi maddələrin promil miqdarı sıfır dəyərlərdən fərqli olarsa, bu sürücülərin Latviyada baş verən bəzi hadisələrə baxışları başqalarının fikirlərindən nə qədər fərqlənsə də, sürücü hüquqları onlardan alınacaq. Çünki söhbət ilk növbədə digərlərinin həyatı və təhlükəsizliyindən gedir.
 
Və ya Latviyada rusdilli şəxslərin hüquqları ilə bağlı vəziyyəti aydın şəkildə göstərən başqa bir nümunə. Rusiya mətbuatının verdiyi məlumata görə, Latviyada yaşayan rusdilli rejissor Vitali Manski bu yaxınlarda Moskvada təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən tutulub. Onu Rusiya Konstitusiyası ilə zəmanət verilmiş öz fikirlərini sərbəst ifadə etmək hüququa görə saxlayıblar. Ehtimal ki, Manskinin filmləri, əlbəttə ki, Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən hüquqlarının pozulduğu üeyd edilən Rusiya telekanallarında əsas vaxtlarda nümayiş olunur”.
 
Siyasi analitik, filologiya elmləri doktoru, azad jurnalist Aleks Qriqorievs:
 
“Latviya hakimiyyət orqanlarının qərarının qanuni olaraq təsdiqləndiyinə və inandırıcı şəkildə əsaslandırıldığına inanıram. Mən vəkil deyiləm, buna görə başqa məsələlərə qarışmaq və qanuni incəliklərdən danışmaq istəmirəm. Buna görə qiymətləndirməm tamamilə siyasi olacaq.
 
Rusiya kollektiv Qərbə qarşı hibrid bir müharibə aparır və dezinformasiya mediası əhəmiyyətli bir döyüş vasitəsidir. Bu vasitələr müxtəlif ölkələrdə fərqlidir. Rus dilini yaxşı anladıqları ölkələrin bu müharibədə xüsusilə həssas olduğu ortaya çıxdı. RT kimi xüsusi bir xarici dilli televiziya kanalı yaratmağa ehtiyac yoxdur - yalnız “ev məhsullarını” ortaya atmaq olar.
 
Beləliklə, Qərbdə qəbul edilmiş, lakin Rusiyada tanınmayan söz azadlığı qaydaları əsasında müqavimət göstərməməyimizi tələb edərək, üzərimizə atıldılar. Bu qaydalar demokratik bir idarəetmə sistemi olmayan və söz azadlığı olmayan ölkələr tərəfindən istismara məruz qaldıqları üçün onsuz da qəbuledilməzdir. Uzun müddətdir ki, bu göz qabağında baş verənlər Avropa İttifaqı tərəfindən tanınmırdı, çünki Rusiya Almaniya və Fransaya qarşı digər hibrid müharibə alətlərindən istifadə etdi.
 
Avropa Komissiyasının qərarı göstərir ki, Rusiya siyasətinin mahiyyəti barədə natamam da olsa, bir anlayış var. Rusiya isə bundan narazıdır və bu narazılığını Mariya Zaxarova vasitəsilə bildirir.
 
Məsələn, Vladimir Solovyovun fəaliyyətinin jurnalistika və söz azadlığı ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Daha doğrusu, Solovyovdan söz düşəndə Almaniyada jurnalist hesab edilməyən, “Sturmer” qəzetinin redaktoru, Nürnberq Məhkəməsinin nasizmlə əlaqəli hökmü ilə asılan Yulius Ştreixeri xatırlayıram. Yəni tarixdə özünü jurnalist kimi göstərən bir şəxsin öz fəaliyyətinə görə cavabdeh olduğu bir nümunə var. Əminəm ki, eyni məhkəmə prosesi Solovyovu və bir çox digər Rusiya təbliğatçılarını gözləyir. Eyni zamanda qeyd edirəm ki, ölüm hökmünə qarşı prinsipial olaraq müxalifəm”.

---