“Malların rüsumsuz idxalı həddinin azaldılması ehtiyat yastığı olmayan müəssisələrə mənfi təsir göstərəcək”
 
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin son qərarı ilə sadə vətəndaşlar tərəfindən malların ölkəyə gətirilməsini tənzimləyən qaydalar daha da sərtləşdirildi. Qərara görə, fiziki şəxslər üçün vergi tutulmayan baqajın ümumi dəyəri əvvəlki 1500 dollardan 800 dollara endirilib.
 
Ötən həftənin sonunda Nazirlər Kabineti "Fərdi şəxslər tərəfindən gömrük sərhədindən, ticarət məqsədi ilə istehsal edilən və ya təyin edilməyən malların güzəştli və sadələşdirilmiş daşınması Qaydaları"nda dəyişiklik etdi. Bundan sonra hər təqvim ayı ərzində ölkənin gömrük ərazisinə bir dəfə və güzəştli şərtlərlə gətirilə bilən malların ümumi dəyəri, demək olar ki, yarıya - 1500 dollardan 800 dollara endirildi.
 

Yeni gömrük reallıqları elektron ticarətdən də yan keçməyib. Artıq onlayn sifarişlərin pərəstişkarları kəmərlərini sıxmalı olacaqlar, çünki beynəlxalq bağlama və ya digər çatdırılma şirkətləri vasitəsi ilə eyni şəxsin adına 30 gün ərzində respublikanın gömrük sərhədinə çatdırılan malların ümumi dəyəri üç dəfədən çox azalıb - 1000 dollardan 300 dollara qədər.

 
Eyni zamanda, düzəlişlərə əsasən, ölkədən çıxarkən, milli valyutada (kağız və metal əskinaslar), habelə milli valyutadakı qiymətli kağızlar şəklində 20 000 manat və ya daha çox məbləğdə ixrac üçün yazılı gömrük bəyannaməsi tərtib etmək lazımdır. Mobil telefonların idxalı üçün tələblərin uzun müddət və ardıcıl olaraq sərtləşdirilməsinə baxmayaraq, hökumətin vətəndaşların bu texnologiyanı ölkəyə gətirməsi ilə bağlı narahatlığı hələ də aktualdır. Yeni qaydalara əsasən, fiziki şəxslər tərəfindən və ya poçt vasitəsilə Azərbaycan ərazisinə gətirilən mobil telefonlar və digər simsiz rabitə vasitələri üçün yazılı bəyannamə tələb olunacaq. Adıçəkilən düzəlişlər bu il sentyabrın 19-dan qüvvəyə minəcək.
 
AYNA-ya danışan mütəxəssislərin fikrincə, qeyd olunan qərarın əsas məqsədi büdcəyə vergi ödənişlərinin artırılmasıdır. Eyni zamanda, geniş müzakirə olunan yenilik kiçik iqtisadi subyektlərin yükünü artıracaq.

İqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli hesab edir ki, malların rüsumsuz idxalı həddinin azaldılması ehtiyat yastığı olmayan müəssisələrə mənfi təsir göstərəcək: “Əgər kiçik ticarətçilərin pandemiya və karantindən əziyyət çəkdiyini nəzərə alsaq, malların idxalını tənzimləyən qaydaların sərtləşdirilməsi onların daha çox təzyiq altında qalacağına səbəb olacaq”.
 
İqtisadçı-alim Qubad İbadoğlu da bu fikirlərlə razıdır və hesab edir ki, dövlətin xəzinəyə maliyyə yığımlarını artırmaq üçün nəzərdə tutulmuş tədbirlər, sonrakı ölkə daxilində satış üçün xaricdən mal gətirən, gömrük rüsumu ödəmədən idxal edən kiçik ticarətçilər üçün ciddi zərbə olacaq: “Bütün bunlar yalnız ailələrini dolandıran vətəndaşların gəlirlərini azaltmayacaq, həm də onları tamamilə bazardan qovacaq”.

Ekspertin fikrincə, hazırkı çətin iqtisadi vəziyyətdə, məqsədlərindən asılı olmayaraq, malların idxalı və ixracı qaydaları sərtləşdirilməməli, əksinə daxili bazarda malların bolluğunu təmin etmək və qiymət sabitliyini qorumaq üçün daha da asanlaşdırılmalıdır: “Axı, belə bir yanaşma ölkə daxilindəki qiymətlərin stabilliyinə müsbət təsir göstərə bilər. Görülən tədbirlərin gözlənilən nəticəsi poçtla göndərişlərin sayının azalması və nəticədə bu fəaliyyətlə məşğul olan şirkətlərin dövriyyəsinin azalmasına gətirib çıxaracaq”.
 
İqtisadçı Ruslan Atakişiyevin sözlərinə görə, enerji qiymətlərinin düşməsi fonunda hökumət əlavə büdcə ayırmaları üçün ardıcıl addımlar atır: “Bu baxımdan, əlavə vergi yüklənməsi gözlənilən bir addımdır. Hazırda ölkənin siyasi rəhbərliyinin əsas vəzifəsi xarici zərbələrin daxili vəziyyətə təsirini azaltmaqdır və vaxtında görülən maliyyə tədbirləri artıq öz müsbət nəticələrini verməkdədir. Qlobal iqtisadiyyatın dərin bir böhranla üzləşdiyi və ölkəmizin bu mənada istisna olmaması heç kimə sirr deyil. Buna görə də hökumətin mövcud tədbirlərinə anlayışla yanaşmaq lazımdır. Xatırladım ki, Nazir Kabinetinin 4 aprel 2020-ci il tarixli qərarı ilə təsdiq edilmiş Tədbirlər Planına uyğun olaraq, Dövlət Vergilər Xidməti pandemiyadan əziyyət çəkən ərazilərdə təmsil olunan sahibkarlıq subyektləri üçün bir sıra vergi güzəştləri və maliyyə tətilləri nəzərdə tutub”.

Xatırladaq ki, hələ də qüvvədə olan qaydalara əsasən, fərdi istifadə üçün nəzərdə tutulmuş, ümumi gömrük dəyəri 1500 ABŞ dollarından çox olmayan malların güzəştli şərtlərlə təqvim ayı ərzində bir dəfə daşınması hüququ var. Ayrı-ayrı şəxslər istehsal və ya ticarət fəaliyyəti üçün nəzərdə tutulmayan malları, əgər çatdırılma beynəlxalq poçt və ya göndərmə şirkətləri vasitəsi ilə 30 gün ərzində həyata keçirilirsə və malın gömrük dəyəri 1000 ABŞ dollarını keçmirsə, gömrük rüsumu ödəmədən ölkəyə gətirmək hüququna malikdirlər. İdxal olunan malların ümumi dəyəri göstərilən həddən artıq olarsa, gömrük rüsumları məbləğlər arasındakı fərqin 36 faizi məbləğində ödənilir.

---