Səhiyyə Nazirliyində “bürokratiya xərçəngi” - NARAZILIQ!


Əgər bu olayı bizim klassiklərimiz qələmə alsaydılar, yəqin ki, belə başlayardılar: Hadisə vaqe olur 2021-ci ildə, yazqabağı, məsələn, Xəzər dənizi kənarında, Bakü şəhrində, yeldöyən Bayılda yerləşən 33 saylı Poliklinikada, şəkər xəstələrinin insulin dərmanı aldıqları ikinci qatdakı (mərtəbədəki) onkoloq həkimin qapısında. Mağmın baxışlarla növbə gözləyən cürbəcür xəstələr halay vurub oturublar, hamısının da üzündə üzəvari (saxta, protokol xətrinə) təbəssüm, içində gözləmə iztirabı, çoxluqdan az qala bir-birinin ağzının içinə girirlər. Təzə gələnlər növbə axırıncılarını soruşanda kimsə axırıncılıqdan qurtulmaq sevincilə cavablayır, arada bir hamıya minnət qoyan, sanki xəstə gözlətməkdən ləzzət alan, hər kəsin öz xəstə halını əzbər bildiyindən nəyisə dəqiqləşdirməyə ehtiyac olmadığı, məlumatların kartoçkada və kompüterdə hazır olduğu halda belə, hərəyə 15 dəqiqə vaxt ayırıb yubatmaqla öz çəkdiyi zəhmətini də yerə vuran bu yığnağın “hakimi”nin – həkiminin hamını əsəbləşdirən sifəti və bu basrıqda “kef” eləyən, bəzilərimizin çox vaxt saymazlıqdan qurbanı olduqları, o gözəgörünməz, öldürücü koronaviruslar…

Mən hələ şəkər xəstəsi deyiləm, ancaq onu bilirəm ki, əgər burada yaşananları qəzet, yaxud kitab oxumaqla boş verməsəm, həyat yoldaşım üçün almağa məcbur olduğum insulin növbəsində dözümsüzlükdən özümün də əsəb və şəkər xəstəliyinə tutulmağım uzaqda deyil, şəkililər demişkən “habudu ağzuun içində…”. Ömür gün yoldaşım da, bu əzablara dözməyib, əlacsızlıqdan ümid yeri və “ağır artileriya” kimi məni qabağa vermək məcburiyyətində qalmışdır. Yazıq neyləsin, yoxsa öncə olan-qalan siniri və sonra da özü əldən gedə bilərdi, necə ki, mən özüm bu yaxınlarda əsəbdən az qala əldən getmişdim. Aşağı təzyiqli olmağıma baxmayaraq, təzyiqim qalxdı. Belə getsə, bizim insulin növbəsindəki xəstələr, Astara Gömrüyünün qapısındakı alverçi dırmaşenko arvadlar növbədəkilərin başları üstündən qabağa keçdikləri kimi (bir dəfə mənim də başımın üstündən beləcə addayıblar), insan əzabından ləzzət almaqla öz vacibliyini hər an bizə bildirmək istəyən onkoloqdan, ayda bir dəfə keçirilən bu əzablı insulin “sınaq imtahanlarından” sonra artıq dilənçi payına dönmüş bir parça cıqqılı pensilin şüşəsində insulin alacaqlar…

Mən çox səbr edəndən sonra nəhayət, nəsə bir xeyir iş görmək istəyən biri kimi, bu iyrəncliklərə dözməyib bir neçə dəfə poliklinikanın baş həkimi və müavininin qəbulunda oldum. Və bu adam alçaldan abırsız səhnələri onların diqqətinə çatdırıb, belə olmaması üçün təklifimi versəm də, bu abırsızlığı özü üçün daim yem axuru kimi saxlamaq məqsədilə, məni mədəni qaydada, cəncəl adam kimi başdan eləmək üçün növbəsiz dərman almağıma yardımçı olmaqdan başqa bir xeyri olmayıb. Çünki belə basrıqlar, tozanaqlar onların, hökumət tərəfindən qanunla təmin olunmayan maddi maraqlarının əlavə təmin edilmə üsulu, vasitəsidir, başqa sözlə, belə vəziyyət onların maddi marağındadır…

Nə qədər ki, hökumət səhiyyədə gərəkən islahatlar aparıb, vəziyyətdən qanuni çıxış yoluna, yəni məsələn Almaniya kimi ellikcə tibbi sığortaya keçməyib, həkimlərin və xidmətçi işçilərin maaşını yetərincə – bazara uyğun artırmayıb, bürokratlar bu biabırçılıqları yaşatmaqda, yeni və daha mürəkkəb dələduzluq üsulları fikirləşməkdə davam edəcək, qəttəzə fırıldaqlarını tətbiq etməkdə “haqlı” olacaqlar ki, bu da rejimin ayrılmaz cığırdaşı, sosial bəlası sayılmaqla yanaşı, həm də onun qəbirqazanı rolunu oynayacaqdır. Söhbət təkcə 33 saylı Poliklinikadan getmir, mən bunu bir nümunə kimi vurğuladım. Söhbət bütün ölkədə səhiyyə sistemindəki gözə girən, ömrümüzü azaldan, bizi alçaldan və əslində çox asanlıqla düzəldilə bilən çatışmazlıqlardan gedir.

Mənim Fəxrədddin və Qalib adlı iki dostum bu bürokratiya xərçəngi ucbatından dövlətin onlara ayrdığı insulini almaqdan imtina ediblər, çünki əsəbləri dözmür. Onlar kimi minlərlə xəstənin payını satışa çıxaranlar isə bu qaydasızlığı ciddi-cəhdlə qoruyub saxlamağa çalışırlar. Bax, qanunsuz yem yeri olan bu qaydasızlıqlar aradan qaldırılmalıdır. Səhiyyədəki indiki bürokratik qayda (əslində qaydasızlıqlar) insanları dövlətdən narazı salır, çünki dövlətin qanuni olaraq vətəndaşa ayırdığı dərmanın ona çatdırılmasına, müalicəsinin lazımı keyfiyyətdə aparılmasına bilərəkdən əngəl törədilir və əlbəttə ki, şəbəkələnmiş “korrupsiya piramidası” yaradılır…

Dövlət idarəçılıyınin ayrı-ayrı sahələri üzrə şəbəkələnmiş və öz “qara qaydalarıyla” oturuşmuş “korrupsiya piramidaları”nın üzvləri maddi maraqları əsasında öz sıralarını uğurla qoruya bilirlər. Ona görə də tək-tək adamların bu sistemə qarşı çıxması onların şərlənərək aradan götürülməsilə sonuclanır. Bu təqribən intihara bərabər bir şey olub, təklənmiş şəxsin öz faciəsilə bitir. Deməli, bunlara qarşı mübarizə də təşkilatlanmaqla, sistemli şəkildə aparılmalıdır, tək-tək yox…

Bax, elə 15 mart 2021-ci il tarixdə bir dərmanı almaq üçün artıq ikinci dəfə poliklinikaya getmişdim (çünki keçən dəfə adam çoxluğundan almaq mümkün olmamışdı). Mənim dərman almaq üçün həkimin verəcəyi vərəq hazır olmalı idi. Vərəqi aldım, aşağıda məlum oldu ki, həkim həmişəki kimi yazmalı olduğu iki insulun əvəzinə, bir insulin yazıb, yoldaşım isə bir aya ikisini sərf edir. Təkrar həkimin yanına qalxdım ki, düzəliş etsin. Bu zaman ara qarışdı, onkoloq həkim və tibb bacısı həyacanla bir nəfər növbə gözləyən xəstənin özünə gəlməsi üçün tibbi yardım etməyə-damarına şprislə qlükoza yeritməyə, ona şokalad yedirtməyə başladılar. Xəstə başı sinəsinə əyilmiş, tamam hərəkətsiz və reaksiyasız halda idi. 5-10 dəqiqədən sonra təqribən 35-40 yaşlı oğlan özünə gəlməyə başladı. Məlum oldu ki, oturub növbə gözləyən vaxt şəkəri aşağı düşüb, az qala komaya düşəcəkdi, yaxşı ki, kimsə vaxtında bunu görüb, yardım etdilər, yoxsa yazıq insulin nobatında (oxu, savaşında) öləcəkdi. Bax, ölkədə sizin bilərəkdən yaratdığınız vəziyyət təqribən bu haldadır, qandıra bildimmi, ay aidiyyəti olan marallarım? Əslində, öz yaratdığınızı bilməyə bilməzsiz, yəni bizdən də yaxşı bilirsiz…

Yaxud bu günlərdə apteklərdə yoxa çıxan “Valerian” və bu gündən də “Karvalol” dərmanlarının davamı gəlməməsindən on minlərlə ürək çatışmazlığı olan insanların həyatı təhlükə altına düşə bilər. Bu qədər çox istifadə olunan və çatışmazlığı ağır nəticələrə səbəb ola biləcək dərmanı niyə özümüz istehsal etmirik, Ukraynadan alırıq? Bəlkə sabah ala bilmədik, onda necə olacaq? “Valerian”ın ən keyfiyyətlisi bizdə, anamın həyətində bitir, mən də gətirib çayla birlikdə dəmləyib içirik. Əslində bu cür məsələlər respublikanın iqtisadi strategiyasını təşkil edir. Məncə, bütün bunlar təsadüfi deyil. Oliqarx monopolistlərin bilərəkdən yaratdıqları haldır. Respublikada vaxtaşırı bu və ya başqa bir zəruri şeyin çatışmazlığını yaratmaqla, əslində, süni böhran yaradılır ki, bu da ölkədə stabilliyi pozmaq istəyən daxili düşmənlərimiz olan “5-ci kolon”un iribuynuzlu kadrlarının, yəni monopolistlərin işidir. Mən sizə bir vətəndaş olaraq rəsmən məruzə edirəm ki, bu oliqarx monopolistləri bitirməyincə ölkədə ucuzluq və sabitlik olmayacaq, cənab Prezident! Bir iqtidarın hakimiyyətdə qalıb-qalmaması ən çox bu amildən asılıdır. Üzdə məişət xarakterli görünsə də, əslində çox ciddi mənfi sosial nətəcələrə səbəb ola biləcək bu cür məsələləri DTX araşdırmalı və dövlət başçısına məruzə etməlidir. Bütün bunlar respublikaya qarşı təxribat deyilsə, bəs nədir? Buna əsla yol vermək olmaz.

Ağıllı və vətənsevər bir ixtiyar sahibi (məsələn, Prezident və ya onun güvəndiyi kadrları) lazımdır ki, haçansa dövlətimizi sarsıdacaq, partlayışa çevrilə biləcək bu kimi təxribatların qarşısını vaxtında almaqla içimizdəki stabilliyi qorusun. Bu cür şok terapiyası idarəçiliyin bütün sahələrinə gərəkdir, yoxsa işimiz fırıq olacaq…

Təklif iki cürdür. Biri odur ki, hər xəstənin öz günü və dəqiq vaxtı müəyyən edilməklə qəbul edilsin, eyni siyahıdan özü barədə çıxarış xəstənin özünə də verilsin və hərə öz vaxtında həkimə yaxınlaşıb vərəqini, dərmanını alsın. Qaydanı pozanlar, gecikənlər isə, əsla növbəsiz buraxılmasın, gündəlik növbə qurtardıqdan sonra əlavə qalan vaxtda qəbul edilsin. Müxtəlif bəhanələrlə öz həyasızlığına salıb bu qaydanı pozmağa çalışanlar intizama dəvət edilməli, onlara qətiyyən növbəsiz dərman buraxılmamalıdır, bu onların tərbiyəsizliklərini daha da artırır…

İkincisi də odur ki, eynən Almaniyada olduğu kimi, bütün poliklinikalarda , “hamıya eyni gözlə baxan”, “ədalətli”, “qanunçu”, “tərbiyəli”, “dilsiz-ağızsız”, “xəstələri incitməyən”, “zəhərləməyən”, “xəstələrdən nəsə ummayan”, “işgüzar”, yalnız texniki təmirə dayanan, bankomat kimi bir qutu qoyulsun, xəstələr də aşağıda, biri o birinin ağzının içinə girmədən, poliklinikanın 4 işçisini – qeydiyyatçını, onkoloq həkimi və onun özündən daha çox insani qabiliyyətli, işgüzar köməkçisini, nəhayət öz həmkarları kimi görəcəyi işdən qabaq üzəbaxan, gözəl-göyçək insulin verəni narahat etmədən, 15 yox, uzağı hər 2 dəqiqədən bir kartlarını həmən bankomat kimi bir qutuya salmaqla, pul əvəzinə, insulin və başqa dərman vasitələri alıb gedirlər öz işlərinin dalınca.

Hər iki qaydada, xüsusilə ikinci halda alçaldıcı, biabırçı səhnələr baş vermir. Bütün xəstələr ölümqabağı öz qanuni dərmanlarını alıb, bu işin təşkilatçılarından və dövlətdən razı halda poliklinikadan ayrılırlar. Öz aramızdır, hər işimizi bu cür qursaydıq yaşamağa nə vardı ki, onda heç İran mollaları kimi cənnətə havayı (İranda bu bilet pulla satılır) bilet versəydilər də adam ölmək istəməzdi, nəinki başqa pis şeylər eləmək…

Bu təkliflər əlbəttə ki, böyük islahat sayılmasa da, ancaq mövcud biabırçı vəziyyətdən çıxış yolu olardı. Böyük islahat üçün isə konstitusion dəyişiliklər lazımdır.

İndi görək, vəzifədəykən özlərini hamıdan çox bilən sayan, özündən ixtiyarlıların önündə danışıqsız ikiqat əyilməklə yalmanan, özündən asılılara isə kor bucaq altında yuxarıdan aşağı baxan, xalqa gərəksiz, ziyanvericilər və sadalananların tam əksi olan tək-tük ağıllı idarəçilərimiz hansını seçəcəklər – indiki aşağılığa davam etməklə sürünməyi, yoxsa bankomat kimi “hamıya eyni gözlə baxan”, “ədalətli”, “qanunçu”, “tərbiyəli”, “xəstələri incitməyən”, “onlardan nəsə ummayan”, “dilsiz-ağızsız”, yalnız texniki təmirə dayanan və heç vaxt bürokratiya xəstəsi olmayacaq işgüzar bir qutunu?

Məmmədxan ƏZİZXANLI,
Sabiq prokuror, əmək veteranı //hurriyyet.az//
Tarix: 30-03-2021, 15:07
Xəbəri paylaş


Xəbər lenti

Gündəm

Əyalət

Siyasət

Cəmiyyət

Hadisə

Şou biznes

Sosial

İdman

Sağlamlıq

Maraqlı

Maraqlı