Uşaq böyütmək asan deyil, o cümlədən də maddi səbəblərə görə. Amma valideynin hər ikisi işləyəndə və ya biri ailənin maddi təminatını öz üzərinə götürəndə, o birinin məişət qayğıları ilə məşğul olması bir şeydir, valideyin tək olması və hər şeyin onun çiynində olması başqa şey.
Çox vaxt analar uşaqlarını tək böyüdürlər. Kimsə ər rolu üçün uyğun bir namizədlə qarşılaşmadan "özləri üçün" uşaq dünyaya gətirməyə qərar verir. Bəziləri kəbin və ya sadəcə bir toy edir, lakin rəsmi olaraq münasibətlərini qeydiyyata saldırmırlar. Bir kişi münasibəti dayandırmaq qərarına gəlsə və uşağın doğum haqqında şəhadətnamədəki "ata" sütununda boşluq varsa, qadın aliment almağa görə müraciət etmək üçün əvvəlcə uşağın atasının kimliyini sübut etməli olacaq və bu, heç də həmişə mümkün deyil.
Amma heç rəsmi nikah da alimentin ödənilməsinə zəmanət vermir. Nəticədə qadınların uşaqlarını tək böyütmək məcburiyyətində qalmasının bir çox səbəbi var. Məsələn, keçmiş həyat yoldaşı işsizdirsə, qanunla tələb olunsa da, alimentə arxalana bilməzsiniz. Digər yarısı, kişi öləndə belə, uşaqlarını tək böyüdürlər. Bu qadınların hamısına adətən tək ana deyilmir, amma əslində belədir.
Bu günlərdə Milli Məclisin deputatı Qüdrət Həsənquliyev parlamentin plenar iclasında “Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun 2022-ci il büdcəsi haqqında” qanun layihəsinin birinci oxunuşu zamanı, qanun layihəsinə himayəsində on yaşına çatmamış uşaqları olan tək analar üçün yeni sosial müavinət növü salınması təşəbbüsü ilə çıxış edib. Deputat son illər boşanmaların sayının artdığını qeyd edərək, aliment almağa ehtiyacı olan tək analara dövlət tərəfindən lazımi diqqət ayrılmasını tövsiyə edib.
Vətəndaşların Əmək Hüquqlarını Müdafiə Liqasının rəhbəri Sahib Məmmədov bu təşəbbüsü AYNA-ya şərh edərkən deyib ki, ər ölübsə və ya boşanıbsa, o zaman qadını tənha analar sırasına daxil etmək olmaz: “Uşağın atası vəfat edibsə, ailəyə ailə başçısını itirməyə görə pensiya verilir. Boşanma halında qadının uşağa görə aliment almaq hüququ var. Rəsmi olaraq atası olmayan uşağı böyüdən tək anadır, amma bizim qanunvericilikdə belə bir anlayış ümumiyyətlə, yoxdur”.
“Bizdə ünvanlı sosial yardım kimi ailələrə dəstək mexanizmi var, amma bunun nə dərəcədə effektiv olması sual altındadır. Bəs yeni mexanizm yaradılsa, onun əvvəlkindən daha yaxşı işləyəcəyinə zəmanət haradadır? Biz əvvəlcə məsələni hərtərəfli öyrənməliyik, ondan sonra təkliflər irəli sürmək mümkün olacaq”, - deyə o bildirib.
“Xidmət-iş” Həmkarlar İttifaqları Federasiyasının vitse-prezidenti Cəmaləddin İsmayılov da AYNA-ya şərhində söyləyib ki, ilk növbədə kimin tək ana sayılacağına qərar verilməlidir və bu meyarlar dövlət tərəfindən müəyyən edilməlidir: “Ümumiyyətlə, qəbul olunur ki, uşağı tək böyüdənlər tək ana sayılır, heç kim uşağın atası kimi qeyd olunmur. Belələrinin sayı indi az deyil və təbii ki, onların köməyə ehtiyacı var. Amma qadın boşanıbsa və aliment ala bilmirsə, ona da dəstək lazımdır”.
“Çoxlarının az maaşlı işləri var, hətta daimi deyil, müvəqqəti qazancları olur. Fikrimcə, bu və ya digər səbəbdən övladını təkbaşına böyüdən qadınlara uşağa görə sosial müavinət vermək lazımdır, ancaq o halda ki, qadının maaşı azdır və bu da uşağını normal böyütməyə imkan vermir”, - deyə ekspert vurğulayıb.Tək analara ödəniş məsələsinin yaxın gələcəkdə həll ediləcəyi ehtimalı yoxdur, çünki əvvəlcə bu kateqoriyaya kimlərin aid edildiyi müəyyən edilməlidir. Bundan əlavə, təkcə müavinət ödənişləri kifayət deyil, kompleks yanaşma lazımdır. Bunun üçün sosial xidmətlər yaxşı işləməli və məsələn, işləməyən tək analar özünüməşğulluq proqramlarına cəlb edilməli və ya onlara daha uyğun iş təklif edilməlidir. Və yenə də yaşayış yerindən çox da uzaq olmayan dövlət uşaq bağçaları açmaq lazımdır ki, qadınlar iş müddətində uşağını harda qoyub işə getməyi düşünməsinlər.
